Zmiany w pigułce:
- Ustanowienie stawki minimalnej dla umów zlecenia (nie dotyczy umów o dzieło) oraz umów o świadczenie usług
- Objęcie przepisami niektórych umów zawieranych między przedsiębiorcami (!)
- Ustanowienie co najmniej comiesięcznej wypłaty w przypadku umów dłuższych niż miesiąc
- Konieczność wypłaty wynagrodzenia minimalnego w pieniądzu (nie może być w naturze)
- Brak możliwości zrzeczenia się wynagrodzenia (zlikwidowanie wolontariatu)
- Konieczność potwierdzania czasu poświęconego na wykonanie zlecenia
- Wyłączenia stosowania ustawy
- Umowy zawarte przed wejściem w życie ustawy
Stawka minimalna
W 2017 roku stawka minimalna umów zlecenia i umów o świadczenie usług wynosi 13zł brutto na godzinę. Zleceniobiorcy nie można zapłacić mniej i powinno to wynikać z umowy. Jeśli zawarta w umowie kwota umowy okaże się niższa niż minimalna, albo nie będzie podana, to i tak należy wypłacić co najmniej stawkę minimalną. Stawka minimalna nie dotyczy umów o dzieło.
Prosty przelicznik pokazuje, że będą sytuacje, w których zleceniobiorca zarobi więcej niż pracownik na minimalnej pensji, która w 2017 roku wynosi 2000 zł brutto.
13 zł/godz x 176 godz = 2288 zł
Ustawa dotyczy także umów między przedsiębiorcami!
W świadomości społecznej tkwi przekonanie, że nowa ustawa dotyczy wyłącznie zleceniobiorców, czyli osób, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Nie jest to prawda! Ustawa dotyczy także umów między przedsiębiorcami, w sytuacji gdy przyjmującym zlecenie jest osoba fizyczna która nie zatrudnia pracowników i nie podzleca usług dalej. W naszej opinii jest to najważniejsza przeoczona przez media zmiana w przepisach, bo większość przedsiębiorców współpracuje z innymi przedsiębiorcami i kupuje u nich różne usługi. Od 2017 roku przedsiębiorcy będą musieli stosować zapisy ustawy do umów ich obejmujących.
Zachęcamy do wnikliwego przejrzenia katalogu swoich partnerów gospodarczych i samodzielnego sprawdzenia w ilu przypadkach należy stosować ustawę. Wg nas takich przypadków jest bardzo wiele. Kilka przykładów podajemy na końcu artykułu.
Oczywiście pojawiają się problemy praktyczne. Jak sprawdzić czy podwykonawca będący firmą kogoś zatrudnia? Jak ustalić czy zatrudnienie (etatowe albo na zlecenie) dotyczy konkretnie zamawianej usługi a tym samym czy zwalnia z obowiązku stosowania stawki minimalnej? A może przedsiębiorca zatrudniający pracowników podpisuje jako zleceniobiorca umowę zlecenie poza działalnością gospodarczą? Czy wtedy jest objęty stawką minimalną czy też nie?
Większości z nich nie sposób teraz rozwikłać. W sytuacji braku pewności jak postąpić, sugerujemy tak konstruować umowy, by uwzględniały zapisy ustawowe.
Wypłata raz w miesiącu
Cechą umów zlecenia jest to, iż mogą być zawarte na okresy dłuższe niż miesiąc a wypłata następuje zazwyczaj po zakończeniu zlecenia. W przypadku umów objętych stawką minimalną ustawa nakazuje wypłatę wynagrodzenia co najmniej raz w miesiącu. Dotyczy to wyłącznie części minimalnej – jeśli umowa przewiduje wyższe wynagrodzenie, nadwyżka może być wypłacona w dowolnym momencie.
Czy zatem określenie „raz w miesiącu” oznacza, że wypłatę należy wykonać najpóźniej ostatniego dnia miesiąca? Z praktycznego punktu widzenia może być to niemożliwe, szczególnie w sytuacji, gdy zleceniobiorca potwierdza liczbę przepracowanych godzin w ostatnim dniu. Przepis należy więc rozumieć – i mamy nadzieję, że sądy będą to stanowisko podtrzymywać – w ten sposób, że wypłata ma nastąpić w danym miesiącu, lub niezwłocznie po jego zakończeniu.
Wypłata w pieniądzu
Kodeks Cywilny przewiduje możliwość różnych form wynagradzania. Jedną z nich jest wynagrodzenie w naturze. Jednak w odniesieniu do umów ze stawką minimalną dozwolona jest jedynie wypłata w formie pieniężnej. Wypłata w pieniądzu dotyczy tylko minimalnej części wynagrodzenia, natomiast nadwyżka może być wypłacona w sposób zgodny z Kodeksem Cywilnym. Przykłady odpowiednich zapisów znajdują się na końcu artykułu.
Brak możliwości zrzeczenia się wynagrodzenia
Jedną z cech umowy zlecenia jest fakultatywność wynagrodzenia. Dzięki temu możliwe są umowy wolontariatu. Jednak umowy ze stawką minimalną nie mogą być darmowe. Pracodawca ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie co najmniej w stawce minimalnej, a zleceniobiorca albo partner biznesowy nie może się tego wynagrodzenia zrzec.
Konieczność potwierdzania czasu pracy
Wg ustawy wypłata wynagrodzenia w wysokości co najmniej minimalnego musi być udokumentowana. Jeżeli żaden zapis umowy nie zawiera stwierdzeń odnośnie sposobu określania liczby poświęconych godzin, należy prowadzić odrębną dokumentację. Zleceniobiorca musi przedstawić informację z wykazem przepracowanych godzin, a na tej podstawie zleceniodawca ustali kwotę zlecenia. Dokumentację potwierdzającą czas pracy należy przechowywać przez okres co najmniej 3 lat.
Należy zauważyć, że nie zestawienie przepracowanych godzin to dokument o nieco innych charakterze niż ewidencja czasu pracy pracowników. Zestawienie to służy do oceny czy zachowana jest minimalna stawka godzinowa, a w związku z tym nie obejmuje przerw i nieobecności, a jedynie same przepracowane godziny.
Sugerujemy by sposób potwierdzania godzin pracy zawrzeć w samej umowie oraz by obie strony (zleceniodawca i zleceniobiorca) potwierdzały te zestawienia swoimi podpisami. Należy też zwrócić uwagę, że jeszcze przed rozpoczęciem wykonywania zlecenia zleceniobiorca musi być poinformowany o sposobie ewidencjonowania godzin pracy. Rejestr czasu pracy musi być prowadzony bez względu na sposób ustalania płacy.
Państwowa Inspekcja Pracy będzie mogła kontrolować przedsiębiorców odnośnie spełniania wymogów ustawy, nakazywać wypłatę minimalnego wynagrodzenia oraz nakładać grzywny do 30.000 zł za naruszenie ustawy.
Wyłączenia stosowania ustawy
Ustawy nie stosuje się w sytuacji gdy spełnione są dwa warunki łącznie:
- Zlecenia, w których o miejscu i czasie ich wykonania decyduje przyjmujący zlecenie
- Zleceniobiorcy przysługuje wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne
W tym przypadku nie będą obowiązywały przepisy dotyczące minimalnej stawki godzinowej oraz obowiązkowego potwierdzania czasu pracy.
Czym jest wynagrodzenie prowizyjne? To wynagrodzenie uzależnione od wyników: liczby zawartych umów, wielkości sprzedaży, pozyskanych zleceń czy uzyskanych należności.
Umowy zawarte przed wejściem w życie ustawy
Zasadniczo te umowy także zostaną objęte nową stawką minimalną. Przepisy pozwalają na renegocjację zawartych umów bądź na ich rozwiązanie z uwagi na zmianę wysokości kosztów ponoszonych przez stronę umowy w związku z wejściem w życie ustawy.
Podsumowanie
Ustawa nakłada na przedsiębiorców szereg nowych obowiązków. Należy pamiętać, że minimalne wynagrodzenie będzie dotyczyć także niektórych umów między przedsiębiorcami.
PRZYKŁAD 1
Firma XYZ wykonuje usługi budowlane. W ramach swojej działalności zleca firmie PHU Jan Bury wykonanie instalacji elektrycznej u klienta. Jan Bury nie zatrudnia pracowników ani nikomu nie podzleca tych robót. W tej sytuacji firma XYZ ma obowiązek zapewnić firmie PHU Jan Bury minimalną stawkę godzinową ze wszystkimi ustawowymi konsekwencjami.
PRZYKŁAD 2
Jan Kowalski w ramach działalności gospodarczej prowadzi punkt ksero, w którym zatrudnia 2 pracowników. Jednocześnie poza działalnością gospodarczą, w ramach umowy zlecenia, sporadycznie zajmuje się usługami marketingowymi dla klienta AB. W tej sytuacji – w naszej ocenie – mimo iż Jan Kowalski zatrudnia pracowników, to w rozliczeniach zlecenia z firmą AB trzeba będzie stosować stawkę minimalną
PRZYKŁAD 3
Pan Jakub posiada umowę na sprzątanie 3 różnych obiektów z firmami A, B i C. Obiekty firm B i C są sprzątane przez wynajęte przez pana Jakuba osoby, a obiekt A pan Jakub sprząta osobiście. Wydaje się, że fakt zatrudniania w dowolnej formie pracowników, zajmujących się tymi samymi czynnościami co pan Jakub powoduje, że jego umowa z firmą A nie podlega pod minimalną stawkę godzinową.
PRZYKŁAD 4
Pani Małgosia zleca kilku różnym osobom prowadzącym działalność gospodarczą pozyskiwanie klientów na jej usługi. Ci drobni przedsiębiorcy są opłacani od efektu (prowizyjnie) a ponadto wykonują swoje czynności w wybranym przez siebie miejscu i czasie. Umowy te nie będą podlegać pod ustawę o minimalnych wynagrodzeniach, gdyż można do nich zastosować wyłącznie ze względu na prowizyjny charakter wypłat oraz samodzielność zleceniobiorcy, sugerujemy jednak dodanie odpowiednich zapisów w umowach.
PRZYKŁAD 5
W umowie zapisano, że wynagrodzenie wynosi 13 zł za każdą przepracowaną godzinę oraz dodatkowo w formie rzeczowej 1 kg owoców z ogrodu zleceniobiorcy. Taka konstrukcja umowy jest prawidłowa, bo zapewnia minimalną kwotę wynagrodzenia wypłacaną zleceniobiorcy w pieniądzu. Dodatkowa należność powyżej kwoty minimalnej może być wypłacana w dowolnej formie.
PRZYKŁAD 6
W umowie zlecenia zawartej na 6 miesięcy zapisano że wynagrodzenie będzie wypłacane raz w miesiącu jako iloczyn liczby godzin i stawki godzinowej, natomiast pozostała część wynagrodzenia zostanie wypłacona po zakończeniu realizacji zlecenia. Jest to poprawna konstrukcja, bo uwzględnia zapis o comiesięcznym minimalnym wynagrodzeniu.
PRZYKŁAD 7
W umowie zlecenia zapisano stawkę godzinową równą 100 zł. Pomimo zapisu w umowie o zapłacie stawki większej niż minimalna, konieczne będzie potwierdzenie liczby godzin odpowiednią ewidencją.
Wzór ewidencji godzin pracy
Ewidencja czasu pracy zleceniobiorcy
