Zatrudnienie
W Polsce istnieją 3 tryby zatrudniania obcokrajowców:
– uzyskanie pozwolenia na pracę dla cudzoziemca
– zgłoszenie chęci zatrudnienia obcokrajowca
– brak ograniczeń w zatrudnianiu
Aktualnie obywatele Ukrainy są zazwyczaj objęci procedurą uproszczoną, polegającą jedynie na zgłoszeniu chęci zatrudnienia danej osoby. Zgłoszenie może oczywiście dotyczyć wyłącznie osób przebywających legalnie na terytorium Polski, czyli posiadających ważną wizę. UWAGA: przepisy regulujące ten obszar mogą się zmienić w każdym momencie, gdyż rząd intensywnie nad nimi pracuje. Aktualne informacje o zatrudnianiu cudzoziemców można zawsze uzyskać w Urzędach Pracy.
Oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy Ukraińcowi składa się na odpowiednim formularzu w Powiatowym Urzędzie Pracy. Druk można otrzymać w każdym PUP lub znaleźć w Internecie. W oświadczeniu należy zawrzeć co najmniej następujące informacje:
– nazwa wykonywanego zawodu
– miejsce wykonywania pracy
– datę rozpoczęcia pracy oraz okres jej trwania
– rodzaj podpisywanej umowy
– wysokość wynagrodzenia
Należy też podpisać oświadczenie o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o lokalny rynek pracy. Powyższy druk jest jedynie rejestrowany w PUP, a fakt rejestracji jest wystarczający do legalnego zatrudnienia.
Obywatel Ukrainy na podstawie powyższego przepisu ma prawo pracować maksymalnie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy (pół roku). Po tym okresie należy ubiegać się o normalne zezwolenie na pracę.
Należy zaznaczyć, że niewywiązanie się ze złożonego oświadczenia o zamiarze zatrudnienia może być podstawą do ukarania przedsiębiorcy. Kara może być dotkliwa i wynieść do 3 lat pozbawienia wolności lub 10.000 złotych grzywny, w zależności od złamanego przepisu. Nie dotyczy to oczywiście sytuacji, w których cudzoziemiec rezygnuje z podjęcia pracy. Mimo wszystko warto przemyśleć swoje plany kadrowe, by nie narazić się na odpowiedzialność karną.
Warto pamiętać, że osoby posiadające prawo stałego pobytu na terytorium Polski jak też osoby w związku małżeńskim z Polakami nie są objęte powyższą procedurą i można je zatrudniać bez uzyskiwania jakichkolwiek zezwoleń.
Zgłoszenie pracownika
Umowę o pracę wg najnowszych przepisów należy z pracownikiem podpisać zanim ten rozpocznie pracę. W założeniu ma to ukrócić możliwość popełniania nadużyć względem pracowników. Należy trzymać się tego terminu, gdyż Państwowa Inspekcja Pracy ma możliwość kontrolowania tego aspektu prawa pracy oraz nakładania kar.
Po podpisaniu umowy o pracę, pracownika należy zgłosić do ubezpieczeń. Zgłoszenie odbywa się identycznie jak w przypadku obywatela polskiego; jedyną różnicą jest identyfikator podatkowy, którym zazwyczaj nie jest PESEL a NIP, wydawany na wniosek pracownika przez Urząd Skarbowy. Zgłoszenie o nadanie numeru NIP składa się na druku NIP-7. Uważam, że pracodawca powinien wesprzeć pracownika-Ukraińca w poprawnym wypełnieniu tego druku, gdyż bariera językowa może być nie do pokonania. Księgowi posiadają zazwyczaj doświadczenie w tej dziedzinie i zapewne chętnie pomogą. Warto dopilnować, by pracownik otrzymał NIP/PESEL przed końcem roku podatkowego, co ułatwi przygotowanie odpowiednich zeznań podatkowych.
Wynagrodzenia i rozliczenia podatkowe
Za pracownika będącego Ukraińcem składki ZUS opłacane są w tej samej wysokości co za Polaka. Wynagrodzenie Ukraińca nie może być niższe niż minimalne obowiązujące w danym okresie (aktualnie: 2000zł brutto). Nie powinno być też niższe niż wynagrodzenie Polaka, wykonującego taką samą pracę.
Ukrainiec ma możliwość otworzenia rachunku bankowego w Polsce, dzięki czemu może otrzymywać wynagrodzenie wprost na konto bankowe. Warto zaznaczyć, że wynagrodzenie na konto przekazuje się wtedy, gdy pracownik godzi się na taką formę wypłaty wynagrodzenia. W przypadku braku zgody, wynagrodzenie wypłacane jest w gotówce, w kasie firmy.
Od dochodów pracodawca pobiera zaliczki na podatek dochodowy w wysokości identycznej jak w przypadku pracowników polskich. W każdym przypadku płatnik składek i podatków (przedsiębiorca) ma obowiązek ustalenia rezydencji podatkowej cudzoziemca. W przypadku osób przebywających dłużej niż 183 dni w danym roku zakłada się, że dana osoba jest polskim rezydentem podatkowym. Jeżeli ktoś przebywa w Polsce krócej niż 183 należy dowiedzieć się gdzie dana osoba posiada centrum interesów życiowych. Ustalenie powyższego jest istotne w kontekście podatku PIT. O co chodzi?
- Każdy dochód osiągnięty w Polsce podlega opodatkowaniu w Polsce. W przypadku nierezydenta ten dochód może być jednocześnie opodatkowanym w innym kraju
- Osoba będąca polskim rezydentem podatkowym ma obowiązek rozliczyć w Polsce dochody uzyskane w innych krajach (np. dochody uzyskane w danym roku na Ukrainie)
W praktyce rzadko jednak spotyka się sytuację, by Ukrainiec wykazywał jakiekolwiek dochody osiągnięte w swoim kraju rodzinnym. W sytuacjach niepewnych sugeruję w pierwszej kolejności kontakt z księgowym.
Po zakończeniu roku pracownik-Ukrainiec ma otrzymać od pracodawcy PIT-11, będący podstawą jego osobistego rozliczenia z Urzędem Skarbowym. Sposób wypełniania jest identyczny jak w przypadku pracowników lokalnych. Jedyna różnica może dotyczyć rezydencji podatkowej.
Świadczenia i zasiłki
Ukraińcy zatrudnieni na etatach w Polsce posiadają takie same prawa jak Polacy w odniesieniu do systemu ubezpieczeń społecznych. Im samym, oraz zgłoszonym członkom ich rodzin przysługuje prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej, leczenia szpitalnego oraz ulg w lekach. Ukraińcy nabywają stopniowo praw do emerytur i rent. Mają też prawo do wynagrodzenia za okres choroby (płaconego przez pracodawcę) oraz zasiłków chorobowych (płaconych przez ZUS).
Pracownikom z zagranicy przysługują też urlopy, wyliczane identycznie jak dla pracowników z Polski. Pamiętajmy, że pracownik powinien wykorzystać urlop w danym roku kalendarzowym.
Korzyści
Czy warto zatrudnić obywatela Ukrainy? Myślę, że ci, którzy już to robią, przytakną. To zazwyczaj uczciwi, chętni do pracy ludzie, mający nieco niższe wymagania finansowe niż Polacy. W czasach gdy liczba Polaków chętnych do podjęcia pracy gwałtownie maleje, skorzystanie z pracownika zza wschodniej granicy może być jedyną formą utrzymania pełnego zatrudnienia w firmie. Oby nigdy nie zabrakło nam rąk do pracy!
